व्हिएन्ना : जागतिक अस्थिरता आणि संघटित गुन्हेगारीमुळे ड्रग्ज व्यसनाची समस्या धोकादायक वळणावर आणली आहे. १५ ते ६४ वयोगटातील जगातील ६% लोकसंख्या आता कोणत्या ना कोणत्या ड्रग्जच्या विळख्यात आहे. व्हिएन्ना येथील युनायटेड नेशन्स ऑफिस ऑन ड्रग्ज अ‍ॅण्ड क्राइम (यूएनओडीसी)च्या ताज्या अहवालानुसार, २०२३ मध्ये कोकेनचे बेकायदा उत्पादन, तस्करी आणि सेवनाने सर्व विक्रम मोडले आहेत.
सध्या कोकेनचा बेकायदा व्यापार जगातील सर्वांत वेगाने वाढत आहे. कोलंबिया अजूनही कोकेनचा सर्वांत मोठा उत्पादक देश आहे; परंतु आशिया आणि आफ्रिकेत तस्करीच्या नवनवीन प्रकारांनी ही समस्या जागतिक होत चालली आहे. पश्चिम बाल्कन प्रदेशातील गुन्हेगारी टोळ्या या व्यवसायात अधिकाधिक सक्रिय झाल्या आहेत. २०२२ मध्ये, कोकेनचे उत्पादन २,७५७ टन इतके विक्रमी उच्चांक गाठले. २०२१ च्या तुलनेत २० टक्के वाढ. उत्पादनाच्या पुरवठ्यात वाढ आणि मागणीत वाढ झाल्यामुळे पुरवठा साखळीतील देशांमध्ये, विशेषत: इक्वेडोर आणि कॅरिबियन देशांमध्ये हिंसाचार वाढला.
पश्चिम आणि मध्य युरोपमधील काही गंतव्यस्थान देशांमध्ये आरोग्य समस्यांमध्येही वाढ झाली. त्याचप्रमाणे, कॅनडा, उरुग्वे आणि युनायटेड स्टेट्समधील २७ अधिकारक्षेत्रांमध्ये गांजाचे उत्पादन कायदेशीर झाल्यानंतर त्याचा हानिकारक वापर वाढला, ज्यापैकी बहुतेक पदार्थांमध्ये उच्च-टीएचसी (डेल्टा९-टेट्राहायड्रोकानाबिनॉल) सामग्री होती जी औषधाच्या सायकोएक्टिव्ह प्रभावामागील मुख्य घटक मानली जाते. यामुळे कॅनडा आणि अमेरिकेत नियमित गांजा वापरणा-यांमध्ये आत्महत्येचा प्रयत्न करण्याचे प्रमाण वाढले.
कोकेनची चिंताजनक आकडेवारी
उत्पादन : ३,७०८ टन बेकायदा उत्पादन, २०२२ पेक्षा ३४ % जास्त आणि २०१३ पेक्षा चार पट जास्त
वापरकर्ते : १० वर्षांपूर्वी १.७ कोटींपेक्षा आता
२.५ कोटी ग्राहक
जप्त : २,२७५ टन कोकेन जप्त, २०२३ पर्यंत ४ वर्षांत ६८% वाढ
श्रीमंत वर्गाचे ‘स्टेटस ड्रग्ज’
युनायटेड नेशन्स ऑफिस ऑन ड्रग्ज अ‍ॅण्ड क्राइम (यूएनओडीसी)च्या मुख्य संशोधक अँजेला मी यांच्या मते, कोकेन आता श्रीमंत वर्गाचे ‘स्टेटस ड्रग’ बनले आहे. अरब देशांमध्येही कॅप्टागोनची तस्करी सुरू आहे. अ‍ॅम्फेटामाइन आणि फेंटेनिलसारख्या सिंथेटिक ड्रग्ज जप्त करण्याचे प्रमाणदेखील विक्रमी पातळीवर पोहोचले आहे जे एकूण जप्तीच्या निम्मे आहे.
मोठ्या प्रमाणात विक्री होणारे ड्रग्ज
कोकेन, हेरॉइन, भांग, एक्स्टसी (एमडीएमए), एलएसडी (एलएसडी), मेथेम्फेटामाइन यांची विक्री मोठ्या प्रमाणात होते. याव्यतिरिक्त, अनेक सायकोट्रॉपिक औषधे देखील अमली पदार्थांमध्ये येतात.
