लातूर : प्रतिनिधी
राज्यात गेल्या अनेक वर्षांपासून गुटखा बंदी असतानाही लातूर शहरासह, ग्रामीण भागात गुटखा, मिक्स गुटखा व बंदी असलेल्या तंबाखूजन्य पदार्थाची विक्री सर्रास सुरू आहे. गुटखा विक्री करणा-यांवर पोलिस व अन्न व औषध प्रशासन मेहरबान आहे. त्यामुळे जुजबी कारवाईचे नाटक होत असल्याने पान टपरी व दुकानदार उघडपणे पोलीस व अन्न व औषध प्रशासनाच्या नाकावर टिच्चून गुटखा विक्री करतानाचे चित्र दिसत असल्याची चर्चा सुरू आहे.
लातूर शहरासह जिल्ह्यातील ग्रामीण भागात असे एकही ठिकाण नाही की जिथे गुटखा व तंबाखूजन्य पदार्थ मिळत नाही. राज्यात बंदी असल्याने हा गुटखा परराज्यातून मोठ्या प्रमाणात शहरात व जिल्ह्यात आणला जातो हा गुटखा मालवाहतूक करणा-या वाहनांतून इतर मालाच्यामध्ये भरून आणला जातो. एखाद्या ठिकाणी पोलिस किंवा अन्य कोणी वाहन तपासले तर त्यावेळी वरती गुटख्याच्या ऐवजी दुसराच माल भरलेला आढळतो. पण प्रत्यक्षात वाहनांमध्ये अन्य मालाखाली गुटख्याचा माल लपवला जातो. तळाशी किंवा जिथे दडवण्यासारखी जागा आहे अशा ठिकाणी गुटख्याच्या मालाची पोती असतात. हा गुटखा विशिष्ट ठिकाणी उतरून त्याचे व्यवस्थितपणे वितरण केले जाते. या वितरणाची खास अशी व्यवस्था वितरकाने केली असते. गुटख्याचा माल इच्छित ठिकाणी पोहोचवला जातो.
गुटखा आयात करणारे व विक्री करणा-यांची मोठी साखळी जिल्ह्यात कार्यरत असून, या साखळीत काम करणा-या व्यावसायिकाला खतपाणी घालणारे अनेक प्रशासनातील झारीतील शुक्राचार्य आहेत. त्यामुळे मिक्स किंवा अन्य गुटखा विक्री बंद होणार कशी ? असा सवाल सामाजिक संघटना व सुज्ञ नागरिकांच्यातून होत आहे. लातूर शहर जिल्ह्यात मिक्स गुटख्यासह बंदी असलेले तंबाखूजन्य पदार्थाची विक्री पानटपरीसह किराणा दुकानातून धडाक्यात सुरू आहे. यासाठी पान टपरी व दुकानात गुटखा विक्री करणारी स्वतंत्र यंत्रणा कार्यरत आहे. यामध्ये कुठल्यातरी एका कोप-यात गुटख्याच्या पुड्या ठेवल्या जातात आणि जो कोणी दुकानात गुटखा खरेदी साठी येतो तेव्हा त्याला ओळख पटवून द्यावी लागते. ओळखीचा असेल तरच त्याला गुटख्याची विक्री केली जाते. अन्यथा नवीन दिसणा-या व्यक्तीला दुकानात सहज गुटखा उपलब्ध होत नाही. पण अलीकडे पोलीस प्रशासन व अन्न प्रशासनाचा वचक न राहिल्याने ग्रामीण व शहरी भागात दुकानात पानपट्टीवर उघडपणे सुरू आहे.
