नवी दिल्ली : जगात कोणतीही महामारी आली तर आपण प्राण्यांपासून त्याचा फैलाव झाल्याचे म्हणतो. जसे की कोरोना वटवाघळांपासून झाला. पण आता एक नवीन धक्कादायक अभ्यास समोर आला आहे. प्राणी जेवढे विषाणू मानवांना देतात त्याच्या दुप्पट व्हायरस मानव प्राण्यांना देतात. हा अभ्यास नेचर इकोलॉजी अँड इव्होल्यूशनमध्ये प्रकाशित झाला आहे.
या अभ्यासासाठी, सार्वजनिकरीत्या उपलब्ध असलेल्या सर्व विषाणूंच्या जीनोम अनुक्रमांची तपासणी करण्यात आली, त्यानंतर ही धक्कादायक माहिती समोर आली. संशोधकांनी सुमारे १२ दशलक्ष विषाणू जीनोमचा अभ्यास केला आणि त्यांना एका प्रजातीतून दुस-या प्रजातीत जाणा-या विषाणूंची सुमारे ३,००० रूपे आढळली.
त्यापैकी ७९ टक्के प्रकरणांमध्ये हा विषाणू एका जातीच्या प्राण्यांमधून दुस-या प्रजातीत गेला. उर्वरित २१टक्के प्रकरणांमध्ये मानवांचा सहभाग होता. या २१ टक्के प्रकरणांपैकी, ६४ टक्के प्रकरणे मानवाकडून प्राण्यांमध्ये संक्रमण होते, ज्याला एन्थ्रोपोनोसिस म्हणतात.
३६ टक्के प्रकरणे प्राण्यांपासून मानवांमध्ये संक्रमणाची होती, ज्याला झुनोसिस म्हणतात. एन्थ्रोपोनोसिसमुळे प्रभावित झालेल्या प्राण्यांमध्ये कुत्रे आणि मांजरीसारखे पाळीव प्राणी, डुक्कर, घोडे आणि गुरेढोरे यांसारखे पाळीव प्राणी, कोंबडी आणि बदके यांसारखे पक्षी, च्ािंपांझी, गोरिला आणि होलर माकड यांसारखे प्राणी आणि रॅकून, ब्लॅक-टफ्टेड मार्मोसेट आणि मांजरी यांचा समावेश होतो.
मानव-ते-प्राण्यांचे संक्रमण इतर दिशेने होण्याऐवजी वन्य प्राण्यांकडून होण्याची शक्यता जास्त असते. या अभ्यासाचे निष्कर्ष ‘नेचर इकोलॉजी अँड इव्होल्यूशन’ या जर्नलमध्ये या आठवड्यात प्रकाशित झाले आहेत.
सेड्रिक टॅन हे त्याचे प्रमुख लेखक आहेत आणि युनिव्हर्सिटी कॉलेज लंडन जेनेटिक्स इन्स्टिट्यूटमध्ये कॉम्प्युटेशनल बायोलॉजीमध्ये डॉक्टरेट विद्यार्थी आहेत. ते म्हणतात, यावरून हे दिसून येते की आपल्या आजूबाजूच्या वातावरणावर आणि प्राण्यांवर आपला मोठा प्रभाव पडतो.
मानव आणि प्राणी या दोघांमध्ये असंख्य सूक्ष्मजंतू असतात जे जवळच्या संपर्काद्वारे इतर प्रजातींमध्ये जाऊ शकतात. या अभ्यासात सस्तन प्राणी, पक्षी, सरपटणारे प्राणी आणि माशांसह सर्व पृष्ठवंशीय गटांमध्ये व्हायरल ट्रान्समिशनचा समावेश आहे. एका प्रजातीतून दुस-या प्रजातीमध्ये होणारे संक्रमण देखील नगण्य आहे.
