नवी दिल्ली : वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन(डब्ल्यूएचओ) च्या मते, लठ्ठपणा ही महामारी बनली असून महामारी म्हणजे असा आजार जो जगात वेगाने पसरत आहे. लठ्ठपणामुळे होणा-या जीवघेण्या आजारांमुळे दरवर्षी २८ लाख प्रौढांचा मृत्यू होत आहे.
भारत आणि जगातील सर्व देश लठ्ठपणाबद्दल चिंतित आहेत. डब्ल्यूएचओदेखील याबद्दल चिंतित आहे. लठ्ठपणा यापुढे हलक्यात घेता येणार नाही, असे जगभरातील डॉक्टरांना वाटते. हे अधिक स्पष्टपणे समजून घेण्याची गरज आहे. त्यामुळे आता लठ्ठपणा ओळखण्याची पद्धत पूर्वीपेक्षा अधिक शास्त्रीय करण्यावर भर दिला जात आहे.
भारतातील डॉक्टर गेल्या १५ वर्षांपासून लठ्ठपणा शोधण्यासाठी बॉडी मास इंडेक्स टूल वापरत आहेत. यामध्ये लोकांची उंची आणि वजन यांचे प्रमाण वापरून कोणी लठ्ठ आहे की नाही हे ठरवले जाते. मात्र आता याबाबत नवीन मार्गदर्शक तत्त्वे आली आहेत. आता लठ्ठपणा शोधण्यासाठी बीएमआयचा वापर केवळ सपोर्ट मॉनिटरिंग टूल म्हणून केला जाईल. खालच्या ओटीपोटात जमा झालेली चरबी हात आणि पाय यांच्या चरबीपेक्षा जास्त धोकादायक असते. कंबरेभोवती जमा झालेली चरबी किंवा यकृत आणि हृदयात जमा झालेली चरबी जास्त धोकादायक असल्याचे नव्या संशोधनातून स्पष्ट करण्यात आले आहे. यामुळे हात, पाय किंवा त्वचेखाली जमा झालेल्या चरबीपेक्षा जास्त आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात. त्यामुळे अनेक जुनाट आजारांचा धोका संभवतो.
जगातील सर्वच देश लठ्ठपणाच्या समस्येला गांभीर्याने घेत आहेत. भविष्यात हा मोठा धोका होऊ शकतो. त्यामुळे अनेक गंभीर आजारांचा धोका निर्माण होऊ शकतो. त्यामुळे नवीन मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये उपचाराची दोन टप्प्यांत विभागणी करण्याचा सल्ला देण्यात आला आहे.
लठ्ठपणाची नवीन व्याख्या काय?
लॅन्सेट डायबिटीज अँड एंडोक्राइनोलॉजी कमिशनमध्ये जगभरातील ५८ तज्ज्ञ डॉक्टरांनी लठ्ठपणाची नवी व्याख्या दिली आहे. आतापर्यंत, लठ्ठपणा शोधण्यासाठी जगभरात वापरला जाणारा बीएमआय यापुढे पुरेसा राहणार नाही. ते अधिक शास्त्रीय आणि वैद्यकीय पद्धतीने समजून घेण्याची गरज असल्याचे डॉक्टरांचे मत आहे. संशोधनात असे दिसून आले आहे की लठ्ठपणा अधिक शास्त्रोक्त पद्धतीने समजून घेतल्यास, कोणत्या प्रकारचा लठ्ठपणा कोणत्या रोगांसाठी धोका बनू शकतो हे ओळखण्यास मदत होईल. त्या दिशेने काम करून आपण त्या सर्व आजारांचा धोका टाळू शकतो.
बीएमआयच्या कमतरता काय आहेत?
बीएमआयचा सर्वात मोठा दोष म्हणजे ते चरबी आणि स्रायूंमध्ये फरक करत नाही. समजा एखाद्या व्यक्तीचा बीएमआय ३० आहे, पण त्याचे वजन स्रायू आणि हाडांच्या घनतेमुळे जास्त आहे. अशा स्थितीत तंदुरुस्त असूनही तो बीएमआयनुसार लठ्ठ आहे. तर, जर दुस-या व्यक्तीच्या कमरेभोवती चरबी जमा झाली असेल, परंतु त्याचा बीएमआय फक्त २४ असेल, तर तो बीएमआयनुसार तंदुरुस्त आहे. बीएमआयच्या या कमतरतांबाबत डॉक्टरांनी अनेकदा प्रश्न उपस्थित केले आहेत. त्यामुळे अनेकांना आवश्यक उपचार वेळेवर मिळत नाहीत.
