नवी दिल्ली : पृथ्वी विज्ञान मंत्री किरेन रिजिजू यांनी बुधवारी संसदेत सांगितले की, नेपाळमधील अल्मोडा फॉल्टच्या सक्रियतेमुळे उत्तर भारत आणि नेपाळच्या काही भागात भूकंप झाला. लोकसभेत एका प्रश्नाच्या लेखी उत्तरात त्यांनी सांगितले की, अल्मोडा फॉल्ट सक्रिय झाल्यामुळे २४ जानेवारी (५.८ तीव्रता), ३ ऑक्टोबर (६.२) आणि ३ नोव्हेंबर (६.४) रोजी भूकंप झाले. रिजिजू म्हणाले की या मुख्य धक्क्यांमुळे २०२३ मध्ये भूकंपांची वारंवारता वाढली. या काळात भूकंपाच्या वारंवारतेत कोणताही बदल झालेला नाही, असे त्यांनी सांगितले.
ते म्हणाले की, उत्तर भारत आणि नेपाळमध्ये अधूनमधून मध्यम स्वरूपाचे भूकंप आणि भूकंपाच्या हालचालींमध्ये चढ-उतार सामान्य आहेत. ‘नेपाळ आणि भारताचा उत्तरेकडील भाग हा भूकंपाच्या दृष्टीने अत्यंत सक्रिय प्रदेश आहे, जेथे टेक्टोनिक प्लेट्सच्या टक्करमुळे वारंवार भूकंप होण्याची शक्यता असते.’ अल्मोडा फॉल्ट हा उच्च कोन असलेला पश्चिम-वायव्य-पूर्व-आग्नेय ते वायव्य-आग्नेय डायनॅमिक टेक्टोनिक प्लेट आहे, जो उत्तरेकडील आतील कमी हिमालयाच्या गढवाल गटाला दक्षिणेकडील बाह्य कमी हिमालयाच्या जौनसार आणि दुडाटोली गटांपासून वेगळे करतो.
रिजिजू म्हणाले की, भारतीय मानक ब्युरोने (बीआयएस) झोन २ ते झोन ५ पर्यंत भूकंपीय क्षेत्राचा नकाशा प्रकाशित केला आहे. हे भूकंप प्रतिरोधक इमारतींच्या बांधकामासाठी आवश्यक असलेल्या अभियांत्रिकी पद्धतींच्या अंमलबजावणीसाठी मार्गदर्शक तत्त्वे प्रदान करते. राष्ट्रीय आपत्ती व्यवस्थापन प्राधिकरण (एनडीएमए) भूकंपविषयक कवायती, जागरुकता कार्यक्रम, भूकंप व्यवस्थापन यांसारख्या विविध खबरदारीच्या उपायांसाठी जबाबदार एजन्सी आहे, ज्यामुळे भूकंपाशी संबंधित घटनांची तयारी आणि प्रतिसाद वाढेल, असे ते म्हणाले.
