नवी दिल्ली : भारत आणि चार युरोपीय देशांमधील (स्वित्झर्लंड, नॉर्वे, आइसलँड आणि लिकटेंस्टाईन) मुक्त व्यापार करार(एफटीए) बुधवारपासून अंमलात आला असून या चार विकसित युरोपीय देशांसोबत भारताचा हा पहिलाच मुक्त व्यापार करार आहे.
या कराराचे प्रमुख वैशिष्टये म्हणजे, पहिल्यांदाच, त्यात गुंतवणूक आणि रोजगाराशी संबंधित बंधनकारक वचनबद्धता समाविष्ट आहेत. याचा अर्थ असा की हे चार देश पुढील १५ वर्षांत भारतात १०० अब्ज डॉलर्स (अंदाजे ८.८६ लाख कोटी रुपये) गुंतवणूक करतील. यामुळे थेट अंदाजे १० लाख नोक-या निर्माण होतील.
ईएफटीए देशाच्या निर्यातीपैकी ९९.६ टक्के (टॅरिफ रेषांच्या ९२ टक्के) वर टॅरिफ सूट प्रदान करते. भारताने ८२.७ टक्के टॅरिफ रेषांवरदेखील सवलती दिल्या. तथापि, औषधनिर्माण, वैद्यकीय उपकरणे, प्रक्रिया केलेले अन्न, दुग्धजन्य पदार्थ, सोया, कोळसा आणि काही कृषी उत्पादने यासारख्या संवेदनशील क्षेत्रांना करारांतर्गत संरक्षण दिले जाते. सोन्यात कोणताही बदल होणार नाही, कारण ईएफटीए मधून भारताच्या ८०% पेक्षा जास्त आयात सोन्याची आहे. आयटी, शिक्षण, व्यवसाय सेवा आणि दृकश्राव्य सेवांना चालना मिळेल. नर्सिंग, चार्टर्ड अकाउंटन्सी आणि आर्किटेक्चर यासारख्या क्षेत्रातील करारांमुळे भारतीय व्यावसायिकांना नवीन संधी उपलब्ध होतील.
काय परिणाम होणार?
काय स्वस्त होईल?
आयात शुल्कात कपात झाल्यामुळे, भारतीय बाजारपेठेत अनेक युरोपीय उत्पादने स्वस्त होतील. स्विस वाइन, चॉकलेट, कपडे, बिस्किटे, द्राक्षे, सुकामेवा, भाज्या, कॉफी आणि घड्याळे यासह इतर उत्पादने भारतात स्वस्त होतील.
परदेशात मागणी वाढेल अशी भारतीय उत्पादने
तांदूळ, डाळी, फळे (आंबा, द्राक्षे), कॉफी, चहा, सीफूड, कापड, खेळणी आणि अभियांत्रिकी वस्तू यासारख्या भारतीय उत्पादनांची युरोपियन बाजारपेठेत चांगली विक्री होईल. याचा फायदा शेतकरी, लघु उद्योग आणि निर्यातदारांना होईल.
तांत्रिक फायदे
अक्षय ऊर्जा, वैद्यकीय संशोधन आणि स्मार्ट इलेक्ट्रॉनिक्स यासारख्या प्रगत युरोपीय तंत्रज्ञान भारतात येतील. राहणीमान सुधारेल आणि भारत जागतिक स्तरावर तांत्रिकदृष्टया अधिक मजबूत होईल.
कोणत्या क्षेत्रांना फायदा होईल?
भारतातील अभियांत्रिकी वस्तू, इलेक्ट्रॉनिक वस्तू, रसायने आणि प्लास्टिक उत्पादनांनाही या कराराचा फायदा होईल.
कुठे शुल्क काढून टाकले जाईल?
भारत पुढील पाच वर्षांत कॉड लिव्हर ऑइल, फिश बॉडी ऑइल आणि स्मार्टफोनवरील शुल्क काढून टाकेल. सात वर्षांत ऑलिव्ह ऑइल, कोको, कॉर्न फ्लेक्स, इन्स्टंट टी, मशिनरी, सायकलचे भाग, घड्याळे आणि इतर वस्तूंवरील शुल्क काढून टाकले जाईल. १० वर्षांत ऍव्होकॅडो, जर्दाळू, कॉफी, चॉकलेट आणि वैद्यकीय उपकरणांवरील शुल्क देखील काढून टाकले जाईल.
सेवा क्षेत्रात कुठे फायदे मिळू शकतात
ईएफटीएने भारताला १०५ उप-क्षेत्रांमध्ये प्रवेश दिला आहे, तर भारताला स्वित्झर्लंडमधील १२८, नॉर्वेमधील ११४, लिकटेंस्टाईनमधील १०७ आणि आइसलँडमधील ११० उप-क्षेत्रांमध्ये चांगली प्रवेश मिळाला आहे.
चित्रपटांना कसा फायदा होईल
युरोपियन बाजारपेठ भारतीय चित्रपट, ओटीटी, संगीत आणि गेमिंग कंपन्यांसाठी देखील खुली होईल. बॉलिवूड आणि भारतीय डिजिटल सामग्रीसाठी जागतिक पोहोच आणि महसूल वाढेल. सर्जनशील उद्योगातील कलाकार आणि निर्मिती संस्थांसाठीदेखील नवीन संधी खुल्या होतील.
भारताचे १६ देशांसोबत एफटीए
भारताने आतापर्यंत १६ देश/ब्लॉकसोबत मुक्त व्यापार करार केले आहेत. यामध्ये श्रीलंका, भूतान, थायलंड, सिंगापूर, मलेशिया, कोरिया, जपान, ऑस्ट्रेलिया, यूएई, यूके, मॉरिशस आणि आसियान यांचा समावेश आहे. २०१४ पासून, भारताने पाच मुक्त व्यापार करार केले आहेत. मॉरिशस, यूएई, ऑस्ट्रेलिया, ईएफटीए आणि यूकेसोबत. भारत अमेरिका, ओमान, युरोपियन युनियन, पेरू, चिली, न्यूझीलंड आणि इस्रायलसोबत मुक्त व्यापार करारांवरही वाटाघाटी करत आहे.
