पटियाला : पटियाला कौटुंबिक न्यायालयाने एका जोडप्याला घटस्फोट देताना भारतात विवाहपूर्व करार आवश्यक केले जावेत, अशी शिफारस केली आहे. या प्रकरणातील जोडप्याचा घटस्फोट खटला न्यायालयात ७ वर्ष प्रलंबित होता. अखेर या प्रकरणात नो फॉल्ट या तत्त्वावर घटस्फोट देण्यात आला आहे.
न्यायमूर्ती हरीष कुमार यांनी हा निर्णय दिला आहे. ते म्हणाले, लग्नात कायदेशीर वाद उद्धवले तर त्यातून मानसिक छळ होतो. तो होऊ नये यासाठी विवाहपूर्व करार होणे आवश्यक आहे असे करार करण्यासाठी सक्षम प्राधिकरण असावे. लग्न जर टिकणार नसेल, तर पुढे त्यात काय कायदेशीर समस्या येऊ शकतात याबद्दल जोडप्यांचे लग्नाआधीच समूपदेशन केले जावे. जर हा करार मोडला गेला तर त्याची कल्पनाही करार मोडणा-याला दिली जावी, आणि पुढे याचे काय परिणाम होतील, याची कल्पनाही दिली जावी. या प्रकरणात नवरा किंवा बायको या दोन्हीपैकी कोणामुळे लग्न मोडले याचा विचार न करता न्यायालयाने घटस्फोट मंजुर केला आहे. या प्रकरणातील जोडप्यांनी एकमेकांविरोधात आरोप केले आहेत, आणि दोघांनीही घटस्फोटाची मागणी केली आहे असे न्यायमूर्तींनी म्हटले आहे.
विवाहपूर्व करार काय आहे?
कौटुंबिक कायद्यामध्ये दोन व्यक्तींनी त्यांच्या लग्नापूर्वी केलेला करार किंवा एकमेकांशी नागरी युनियन, जो एक किंवा दोन्ही व्यक्तींचे आर्थिक अधिकार, जबाबदा-या किंवा दायित्वे प्रस्थापित करतो, विवाह किंवा संघ संपुष्टात आला पाहिजे. घटस्फोटात किंवा भागीदारांपैकी एकाचा मृत्यू झाला पाहिजे. विवाहपूर्व करार विशेषत: जोडप्यांना मालमत्ता आणि इतर मालमत्तेचे विभाजन आणि घटस्फोट झाल्यास पोटगी किंवा इतर पती-पत्नी समर्थनाची पातळी ठरवण्याची परवानगी देतात.
पूर्वी विवाहपूर्व करार दुर्मिळ होते
२० व्या शतकाच्या उत्तरार्धापर्यंत, युनायटेड स्टेट्स आणि इतर देशांमधील श्रीमंत जोडप्यांमध्ये विवाहपूर्व करार दुर्मिळ होते आणि बहुतेक वेळा ते ख्यातनाम व्यक्ती आणि श्रीमंत लोक त्यांची संपत्ती टिकवून ठेवण्यासाठी वापरलेले निंदक साधन म्हणून बातम्या आणि मनोरंजन माध्यमांमध्ये चित्रित केले गेले. पुष्कळ लोक विवाहपूर्व करारांना नकारात्मकतेने पाहत राहतात, असा विश्वास ठेवतात की ते दोन भागीदारांच्या धनाढ्यांवर विश्वास किंवा रोमँटिक वचनबद्धतेचा अभाव दर्शवतात ज्याच्या मालमत्तेचे किंवा पैशाचे लग्नपूर्व करार सहसा संरक्षण करतो.
काय आहेत फायदे?
विवाहपूर्व करारामध्ये संरक्षित किंवा वितरीत केलेल्या मालमत्तेमध्ये रिअल इस्टेट, दागिने किंवा वाहने यासारखी वैयक्तिक मालमत्ता, अंशत: किंवा पूर्ण मालकीचे व्यवसाय, स्टॉक होल्डिंग्ज आणि इतर गुंतवणूक, सेवानिवृत्ती निधी आणि रोख खाती यांचा समावेश होतो. कराराद्वारे हे देखील निर्धारित केले जाऊ शकते की कोणत्या जोडीदाराला कौटुंबिक पाळीव प्राण्याचे ताबा मिळेल. विवाहपूर्व करार बाल समर्थन, बाल संरक्षण किंवा मुला-भेटी अधिकारांना संबोधित करू शकत नाही.
