न्यूयॉर्क : वृत्तसंस्था
शनि हा आपल्या सौरमालेतील दुसरा सर्वात मोठा ग्रह आहे. हे त्याच्या भव्य (कडा) वलयांसाठी प्रसिद्ध आहे. अंदाजे २.८२ लाख किलोमीटर अंतरावर असलेल्या शनीच्या भव्य कडा २०२५ मध्ये काही वेळ गायब होतील. मार्चमध्ये घडणारी ही घटना शनीच्या वलयांमुळे पृथ्वीच्या दृष्टीच्या रेषेशी संरेखित होते. शनीच्या या कडांना खगोलीय चमत्कार मानले जाते.
कोट्यवधी बर्फाळ कण आणि लहान खडकाच्या तुकड्यांनी बनलेल्या, या वलयांमुळे खगोलशास्त्रज्ञ आणि अंतराळ प्रेमींना शतकानुशतके आनंद झाला आहे. मात्र शनीच्या या कडा २०२५ मध्ये गायब होतील. (अर्थ.कॉम) च्या मते २०२५ मध्ये शनिचे वलय प्रत्यक्षात गायब होणार नाही. परंतु ते आपल्यासाठी अदृश्य होतील. अशा स्थितीत आपल्याला शनीची ती वलये पाहता येणार नाहीत.
हे सर्व संरेखित ग्रहांशी संबंधित आहे. ही घटना घडते कारण शनि २६.७ अंश झुकलेल्या अक्षावर फिरतो आणि पृथ्वीवरील त्याच्या कडांचे दृश्य कालांतराने बदलते. जसजसा ग्रहाचा अक्ष स्वत:च्या अनोख्या पद्धतीने झुकतो, तसतसे आपल्या डोळ्यांसमोरील कडा अधिक पातळ होत जातात. एक वेळ अशी येईल जेव्हा आपण पृथ्वीवरून शनीची वलये पाहू शकणार नाही. अशा स्थितीत शनीचे अद्भूत वलय हरवले आहे, असे दिसते.
शनीच्या वलयांची उत्पत्ती खगोलशास्त्रज्ञांमध्ये वादाचा विषय आहे. हे सिद्धांत शनीच्या गुरुत्वाकर्षणामुळे नष्ट झालेल्या चंद्राच्या किंवा धूमकेतूच्या अवशेषांपासून ते ४ अब्ज वर्षांपूर्वी ग्रहाच्या निर्मितीपासून शिल्लक राहिलेल्या पदार्थापर्यंत आहेत. प्रामुख्याने बर्फाचे कण, खडकाळ ढिगारा आणि वैश्विक धूळ यापासून बनलेले हे वलय पृथ्वीवरून कोणत्याही दुर्बिणीने पाहता येतात. या कडांमध्ये समाविष्ट असलेल्या कणांचे आकार मोठ्या प्रमाणात बदलतात. हे वाळूच्या लहान दाण्यांपासून ते घरे किंवा शाळेच्या बसइतके मोठे आहेत.
सुदैवाने शनीच्या कडांंमधील हा बदल तात्पुरता आहे. शनि सूर्याभोवती प्रदक्षिणा घालत असताना दर २९.५ वर्षांनी याची पुनरावृत्ती होते. शनीच्या अक्षीय झुकावामुळे, मार्च २०२५ नंतर या कडा पुन्हा दृश्यमान होतील, परंतु नोव्हेंबर २०२५ मध्ये पुन्हा अदृश्य होतील. २०३२ पर्यंत त्याचे वलय पुन्हा पूर्णपणे दृश्यमान होतील. प्रत्येक १३ ते १५ वर्षांनी, पृथ्वी शनीच्या कडांंना पाहते, याचा अर्थ ते खूप कमी प्रकाश प्रतिबिंबित करतात आणि ते पाहणे खूप कठीण आहे.
